«Инвестициялык вектор: мамлекет жана бизнес» аттуу инвестициялык форумдун алкагында «Инвестициялар – өсүштүн куралы: механизмдер, милдеттер жана чечимдер» темасында практикалык панелдик сессия болуп өттү. Сессияны Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Бизнести өнүктүрүү жана инвестициялар боюнча кеңештин катчылыгынын жетекчиси Улук Асанкарыевич Кыдырбаев модерациялады.

Панелдик талкуу регионалдык бийлик органдарынын өкүлдөрүн, тармактык бизнес-ассоциацияларды, өнүктүрүү институттарын жана жеке инвестициялык секторду бир аянтчага чогултту. Талкуунун негизги өзөгүн инвестициялык долбоорлорду иш жүзүндө ишке киргизген конкреттүү инструменттер түздү — регионалдык инфраструктурадан жана инвесторлорду коштоодон тартып, уюшулган бизнес, өнүктүрүү институттары жана венчурдук капиталдын ролуна чейин.

Регионалдык багыт

Кыргыз Республикасынын Президентинин Ош облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн биринчи орун басары Илияз Азизбекович Ташбаев өз баяндамасында Ош облусун өлкөнүн региондорунун инвестициялык потенциалын бириктирген «өсүү чекити» катары өнүктүрүү ыкмасын сунуштады. Ал агроөнөр жай секторуна, кайра иштетүүгө, туризмге, логистикага жана «жашыл» энергетикага таянган багыттарга өзгөчө көңүл бурду. Ошондой эле инвесторлор менен иштөөнү жеңилдетүү максатында «бирдиктүү терезе» принцибин киргизүү жана Регионалдык инвестициялык кеңеш аркылуу диалогду күчөтүү практикалык механизм катары белгиленди.

Инвестициялык климаттын маңызы: ылдамдык жана алдын ала божомолдонуш

Кыргыз Республикасынын Агроөнөр жай комплексин өнүктүрүү ассоциациясынын аткаруучу директору Рустам Балтабаев инвестициялык климаттын өзөгүн түзгөн жөнөкөй, бирок маанилүү формуланы баса белгиледи. Анын айтымында, инвесторлор ураандарды эмес, ишкердик үчүн реалдуу шарттарды тандашат. Бул шарттарда чечүүчү ролду уруксат алуу жана туташуу процесстеринин ылдамдыгы, каржылоого жана кадрларга жеткиликтүүлүк, ошондой эле эрежелердин туруктуулугу, менчик укугун коргоо жана адилеттүү атаандаштык ойнойт. Ал бизнес-ассоциациялар мамлекет менен инвестордун ортосунда ишенимди камсыздаган маанилүү көпүрө экенин жана так эрежелерге, мөөнөттөргө жана жоопкерчиликке негизделген системдүү диалогдун зарылдыгын белгиледи.

Жеке инвестициялар: долбоорду инвесторго кантип даярдоо керек

Highland Capital инвестициялык фондунун негиздөөчүсү жана башкаруучу өнөктөшү Чолпонбек Жумашукуров фонддун практикалык тажрыйбасына таянып, инвестордун логикасын түшүнүүдөн тартып, долбоорлорду этап-этабы менен даярдоонун маанисине чейин кеңири ой бөлүштү. Ал фонд 2018-жылдан бери иштеп келе жатканын, бир катар компанияларга инвестиция салганын жана капитал тартуунун узак циклынан өткөнүн белгиледи. Перспективдүү тармактардын катарына туризм, энергетика, медицина, агроөнөр жай продукциясын кайра иштетүү жана технологиялар кирери айтылды.

Венчурдук багыт жана «өсүш экономикасы»: долбоор жараткан экосистема

Accelerate Prosperity уюмунун инвестициялык директору Даниэль Абдылдаев венчурдук жана стартап-экосистеманын калыптанышы тууралуу айтып берди. Ал инкубациядан жана ангелдик инвестициялардан тартып венчурдук капиталга чейинки толук чынжырды көрсөтүп, өлкө үчүн сапаттуу долбоорлордун туруктуу агымын түзүү эмне үчүн маанилүү экенине токтолду. Презентацияда Accelerate Prosperity программасынын Кыргыз Республикасындагы ишмердүүлүгүнүн негизги көрсөткүчтөрү, портфелдик компаниялардын саны жана тартылган инвестициялар боюнча маалыматтар сунушталды.

IFC: өнүктүрүү институту жана реформаларга практикалык салым

Кыргыз Республикасындагы Эл аралык каржы корпорациясынын (IFC) өкүлчүлүгүнүн жетекчиси Дмитрий Пятаченко IFCнин өнүктүрүү институту катары инвестициялык долбоорлорго жана реформаларга кошкон практикалык салымына токтолду. Анын айтымында, IFC энергетика тармагында, анын ичинде кайра жаралуучу энергия булактары боюнча мамлекеттик-жеке өнөктөштүк долбоорлорун даярдоодо жана структуралаштырууда кыргыз тарапка консультациялык колдоо көрсөтүп келет. Ошол эле учурда корпорация улуттук МЖӨ күн тартибин өнүктүрүүгө жана ири инфраструктуралык долбоорлорду даярдоого активдүү катышууда. Саламаттык сактоо тармагында да IFCнин катышуусу менен гемодиализ кызматтарын уюштуруу сыяктуу алгачкы МЖӨ долбоорлору ишке ашырылып, социалдык сектордо мамлекеттик-жеке өнөктөштүк механизмдерин практикалык колдонуу мисалдары жаралууда. Финансы секторунда IFC Кыргыз Республикасынын рыноктук инфраструктурасын өнүктүрүүгө багытталган инвестицияларды ишке ашырып, Кыргыз инвестициялык-кредиттик банкы (KICB) аркылуу туруктуу облигацияларды чыгарууга инвестиция салуу менен узак мөөнөттүү каржылоо инструменттеринин жана «жашыл» күн тартибинин потенциалын көрсөттү.

Талкуунун жыйынтыгы

Панелдик сессия Форумдун негизги идеясын дагы бир жолу ырастап берди: инвестициялар түшүнүктүү регионалдык стратегия бар, иштеп турган коштоо механизмдери түзүлгөн, мамлекет менен бизнестин уюшкан диалогу жолго коюлган жана долбоорлорду идеядан тартып масштабдоого чейин колдой алган каржылык инструменттер болгон жерде ишке ашат.

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Бизнести өнүктүрүү жана инвестициялар боюнча кеңештин катчылыгы мындан ары да мамлекеттик-жеке диалогду өнүктүрүү, тоскоолдуктарды азайтуу, алдын ала божомолдонушту жогорулатуу жана инвестициялык саясатта долбоордук ыкманы бекемдөө багытындагы ишин улантат.